سی و هفتمین گردهمایی علوم زمین همزمان با روز جهانی زمین پاک و با نگرش ویژه بر جامعه ایمن و زمین پاک امروز در سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش های کاربردی، رئیس سازمان زمینشناسی و اکتشاف معدنی و معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در آئین گشایش این گردهمایی طی ایراد سخنرانی گفت: ایران به دلیل دارابودن مخاطراتی چون زمینلغزش، زلزله، خشکسالی و ریزگردها سومین کشور در معرض مخاطرات زمینشناسی در دنیا است. دکتر راضیه لک افزود: ایران با دارا بودن یک درصد خشکیهای زمین، یک درصد جمعیت زمین و سه درصد منابع آب دنیا دارای تنش آبی است که باید برنامهریزیهایی برای استفاده از آبهای مرزی شیرین صورت گیرد.
وی با بیان اینکه در تلاش هستیم تا ماموریتهای این سازمان در راستای ماموریت سازمانهای زمینشناسی در دنیا باشد، افزود: بر این اساس سازمان زمینشناسی ماموریتهایی برای حفظ محیط زیست دارد؛ چرا که شاهدیم شتاب تغییرات زمین بسیار زیاد است، به گونهای که شتاب این تغییرات در زمانهای بسیار کوتاه که قابل تصور نیست، رخ میدهد.
رئیس سازمان زمین شناسی با بیان اینکه برای جلوگیری از روند این تغییرات باید تصویری از آینده زمین تا 2050 داشته باشیم، اظهار کرد: بر این اساس باید با مطالعه زمین تا سال 2050 ببینیم که چه اتفاقی در کره زمین رخ میدهد تا بر اساس آن و انجام نیازسنجی بتوانیم با فناوریهای موجود تمهیداتی برای تغییرات روند کره زمین بیندیشیم.
دکتر لک با بیان اینکه چهار استراتژی برای ایجاد زمین پاک در نظر گرفته میشود، ادامه داد: برنامههایی برای محیط زیست پایدار، حفاظت محیط زیست در بهرهبرداری از منابع طبیعی، جلب مشارکت و همکاری عمومی و آموزش و عمومیسازی مفهوم علوم زمین و زمین پاک برای آیندگان از جمله چهار استراتژی مهم برای ایجاد زمین پاک است.
رئیس سازمان زمینشناسی اطمینان دسترسی به آب و بهداشت، اطمینان از دسترسی به زمین پاک و قابل اعتماد و مدرن برای همه، ارتقای رشد اقتصاد فزاینده، ساخت زیرساختهای انعطافپذیر، شهرهای امن و انعطافپذیر، حفاظت و بهرهبرداری پایدار از دریا و احیای مشارکت جهانی برای پیشرفت همه جانبه پایدار را از جمله اهداف جهانی پیشرفت پایدار عنوان کرد.
وی با تاکید بر اینکه زمین همواره در حال تغییر اقلیم است، خاطرنشان کرد: تغییر اقلیم اولین مخاطره جهانی برای زمین محسوب میشود، چرا که مطالعات نشان میدهد که زمین 6 درجه تغییر اقلیمی در دورههای زمینشناسی تجربه کرده است.
رئیس سازمان زمینشناسی این میزان تغییر اقلیم را در 200 سال گذشته دانست و ادامه داد: همزمان با انقلاب صنعتی و صنعتیشدن جهان، گازهای گلخانهای توسط دو کشور آمریکا و چین به شدت تولید شد که به تدریج کل دنیا درگیر این مساله شده است، به گونهای که منجر به افزایش نیم درجهای دمای کره زمین شد.لک با تاکید بر اینکه در
سالهای اخیر نیم درجه دیگر به دمای کره زمین افزوده شده است، یادآور شد: در حال حاضر، روند تغییرات در کره زمین به اندازهای زیاد است که زمین نمیتواند خود را با این تغییرات سازگار کند. وی نمونه این امر را شهر تهران دانست که میزان بارشهای آن بیش از 200 میلیمتر بوده است، ولی اکنون میزان بارش آن کمتر از 200 میلی متر شده است.
رئیس سازمان زمینشناسی پدیده «گرمایش جزیرهای» را از دیگر چالشهای زمین به دلیل تغییرات اقلیمی دانست و ادامه داد: در این پدیده، دمای یک
منطقه از زمین به یکباره افزایش مییابد که نمونه آن را میتوان در تهران مشاهده کرد. به گفته وی در برخی از مناطق تهران بارش برف قطع شده است و به دمای آن نیز افزوده شده است.
همچنین دبیر علمی این گردهمایی با اشاره به برگزاری روز جهانی زمین پاک در تاریخ 2 اردیبهشت ماه، گفت: از سال 1970 روزی به عنوان "زمین پاک" نامگذاری شد و در سال جاری 192 کشور در برنامههای این روز مشارکت دارند. دکتر محمدرضا قاسمی، هدف اصلی از برگزاری این گردهمایی را استفاده از تجارب متخصصان تراز اول جامعه و ارائه مقالههای کیفی در این رویداد دانست. وی، محور اصلی این نشست را "جامعه ایمن و زمین پاک" عنوان کرد و یادآور شد: در این گردهمایی در خصوص نقش زمینشناسی در محیط زیست پاک و جامعه ایمن، اکتشاف و استخراج مواد معدنی به شیوه سازگار با محیط زیست، ایمنسازی جامعه در برابر بلایای طبیعی و توسعه تابآور شهرها و روستاها بحث و تبادل نظر خواهد شد. دبیر اجرایی گردهمایی علوم زمین امضای تفاهمنامه را از جمله برنامههای این نشست عنوان کرد و گفت: در این نشست در تلاش هستیم تا توانمندیهای زمینشناسی کشور شناسایی شود تا بتوانیم بر اساس آن زمینهای را برای عبور از شرایط موجود ارائه دهیم که بر همین اساس امضای دوتفاهمنامه همکاری با سازمان حفاظت محیط زیست و موسسه ملی اقیانوسشناسی در همین راستا انجام خواهد شد. گردهمایی یک روزه علوم زمین با قرائت بیانیه پایانی این نشست و رونمایی از اطلس نقشههای سازمان زمینشناسی و اکتشافاتمعدنی کشور به کار خود پایان داد. در متن این بیانیه که توسط دکتر محمدرضا قاسمی دبیر علمی سی و هفتمین گردهمایی علومزمین قرائت شد، آمده است:
مخاطره طبیعی از سه رکن انسان، طبیعت و رویارویی آن دو با یکدیگر تشکیل شده است. مدیریت آن نیز نیازمند شناخت هرنوع شرایط طبیعی با قابلیت آسیب رساننده، پایش مستمر طبیعت و هشدار به موقع برای پرهیز از رویارویی، آمادگی برای رویارویی و یا در صورت توان، جلوگیری از وقوع و یا انحراف مسیر مخاطره میباشد. به این ترتیب افزایش شناخت و آگاهی از محیط طبیعی به عنوان گام اول هر نوع برنامه مدیریتی، وظیفهای است که بر دوش کارشناسان علوم زمین قرار دارد.
ایران پیشینه قابل ملاحظهای در زمینه پژوهش مربوط به زمینلرزه و خطرهای ناشی از آن دارد. نهادهای متعددی متولی این گونه پژوهشها هستند و با وجود تقسیم اولیه وظایف نهادهای یادشده، کارهای موازی و غیر واقعگرایانه سبب شده است اقدام آنها درخور شرایط خطرخیز کشور و میزان صرف منابع مالی و نیروی انسانی متخصص نباشد.
برای حفاظت جامعه در برابر پیامدها و خطرهای آتشفشانی، به پایش پیوسته و شناخت علمی دوره بازگشت فوران آتشفشانهای فعال و نیمهفعال کشور نیاز داریم. مطالعات خطر آتشفشانی در ایران در مقایسه با مخاطرات طبیعی دیگر پیشرفت چندانی نداشته است. در این میان، آتشفشان دماوند به دلیل جوانی و نزدیک بودن به مراکز بزرگ جمعیتی از اهمیت ویژهای برخوردار است. یکی از راههای شناخت دوره بازگشت فوران این آتشفشان، جستجوی تاریخچه فعالیت آن در حوضههای رسوبی همسایه، مانند دریاچه تار است. مطالعات اینچنینی میتواند به عنوان الگویی برای بررسی مخاطره آتشفشانهای دیگر کشور مورد استفاده قرار گیرد.
ژئوشیمی زیستمحیطی در مناطق معدنی، ریزگردها، ژئوشیمی شهری توجه برخی پژوهشگران را به خود جلب کرده، اما زمینههای پژوهشی و مطالعاتی مهمی همچون آلایندههای نوظهور، پسماندها، پاکسازی مناطق آلوده، کانیشناسی زیستمحیطی، بیوژئوشیمی زیستمحیطی، ژئوشیمی اتمسفر، ژئوشیمی زیستمحیطی آلی، ژئوشیمی زیستمحیطی ایزوتوپی، مدلسازی ژئوشیمیایی و بسیاری زمینههای دیگر هنوز جایی در پژوهشهای پژوهشگران ایرانی نیافتهاند.
مطالعات جامع هیدروژئولوژیکی معادن روباز به ترسیم مدلهای مفهومی یاری میرساند. بر پایه این مدلها، شبکه خشکاندازی و بهرهبرداری آب در محدوده معدن به درستی طراحی خواهد شد و مشکلات زیستمحیطی معدن آشکار میشود. این دستاورد، راهکارهایی را برای مدیریت هیدروژئولوژیکی-زیست محیطی معدن و استفاده از آبهای به دست آمده از معدن برای اهداف مختلف ارایه خواهد داد.
همکاری و همافزایی همه نهادهای علمی و اجرایی کشور، همچون سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت بهداشت و درمان، وزارت کشاورزی، وزارت نیرو و سازمان انرژی اتمی موجب تکمیل لایههای اطلاعاتی برای پژوهشهای کاربردی زمینشناسی پزشکی میشود. کشف کمربند بیماریها و مقایسه آن با کمربندهای متالوژنی و ماگماتیسم، کمبود و فزونی ریزمغذیها و عناصر سمی در محیط زمینشناختی میتواند علل بار بیماریها را در مناطق خاص کشور مشخص کند و راهکارهایی را برای مهار این بیماریها ارائه نماید.
تغییرات آب و هوایی و رشد سریع جمعیت کشور سبب شده است اقلیم خشک و نیمه خشک ایران با بحران فزاینده آب روبرو شود. بهرهبرداری بیرویه و بدون برنامه از آبهای شیرین سطحی و زیرزمینی، نداشتن سیاستهای مناسب برای کشاورزی در این اقلیم کمآب، به ویژه آبهای زیرزمینی را دستخوش بحران جدی کرده است. از این رو اتخاذ تدابیری برای اعمال سقف برداشت از منابع آب سطحی و زیرزمینی ضروری مینماید.
طرحهای انتقال آب بینحوضهای در کشور امری اجتنابناپذیر به نظر میرسد، اما نگاه زیستمحیطی جامعی که نیازهای حوضههای مبدأ و مقصد را مورد توجه قرار دهد، در این طرحها رعایت نشده است.
راهکارهای مهار و کاهش اثرات مخاطرات ناشی از رخداد فرونشست در دشتهای کشور عبارتند از: عدم صدور مجوزهای جدید بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی، کاهش بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی، احیای قناتها، جلوگیری از ساخت و سازهای غیرضروری و برداشت شن و ماسه از بستر رودخانهها، تهیه الگوی کشت بهینه و عدم کشت محصولات غیرضروری، بهبوددهی شرایط خاک و بهکارگیری روشهای نوین آبیاری مانند آبیاری قطرهای و اتخاذ تدابیر لازم در جهت کاهش تلفات انتقال آب از مسیر کانالها و لولهها که فرسودگی آنها شدید است.
استفاده از فناوری سنجش از دور، واکاوی صحیح این دادهها با روشهای نوین و مدلسازی آنها نقش بسیار مهمی در بررسی شرایط محیطی و مخاطرات طبیعی دارد. از جمله کاربردهای این فناوریها عبارتند از: پایش تراز تالابها و دریاچهها، شناسایی چشمههای ریزگردها، تغییرات پوشش گیاهی، تغییرات دمای سطحی مناطق مسکونی، ارزیابی نرخ فرونشست دشتهای کشور و تغییرات سطحی و ژرفی زمین پس از رویداد زمینلرزهها
همچنین از اطلس نقشههای سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور به عنوان شناسنامه این سازمان از بدو تاسیس تاکنون رونمایی شد.
يکشنبه 2 ارديبهشت 1397 5:35
آخرين تاريخ بازديد : چهارشنبه 1 اسفند 1397 14:12:34